26 maart 2025

Gelijke kansen richting de arbeidsmarkt

Aan de leden van de Tweede Kamer,

Iedere jongere verdient een eerlijke kans op een succesvolle toekomst. Toch is die kans vandaag de dag voor honderdduizenden kinderen in Nederland ongelijk verdeeld. Jongeren uit gezinnen met minder middelen of zonder sterk netwerk krijgen niet de begeleiding, voorbeelden of kansen die nodig zijn om hun talenten volledig te benutten.

In dit manifest doen wij, JINC, samen met leerlingen, scholen en bedrijven, een oproep aan u om de kloof tussen talent en toekomst te dichten.

Onze leerlingen…

…staan al op achterstand voordat hun (studie-)loopbaan begint. Veel van hen groeien op in een omgeving waar ouders wel betrokken willen zijn, maar onvoldoende kennis hebben van het Nederlandse onderwijssysteem of van de arbeidsmarkt. Maar weinig kinderen leren hoe zij een netwerk opbouwen, wat een sterk profiel is op het vmbo, of hoe zij kunnen ontdekken welk beroep bij hen past. Dat betekent dat jongeren cruciale keuzes maken zonder de juiste informatie of begeleiding – keuzes die hun toekomst bepalen.

Vooral jongeren op het vmbo en mbo-niveau 2 worden hierin hard geraakt. Ze kiezen opleidingen die niet aansluiten bij hun interesses of de arbeidsmarkt. Ze haken af in het eerste jaar, of komen terecht in instabiele banen zonder perspectief.

Het maatschappelijk gevolg is pijnlijk duidelijk: de uitval in het mbo stijgt, kansenongelijkheid wordt van generatie op generatie doorgegeven, en waardevol talent wordt verspild – terwijl onze samenleving juist staat te springen om praktisch opgeleide vakmensen.

“Het is heel handig om in contact te komen met mensen die werken in verschillende beroepen. Zo krijg je een beter beeld van wat er allemaal mogelijk is en hoe het er in een bedrijf aan toe gaat. Een Carrière Coach kan echt helpen bij het kiezen van de juiste studie of baan.”
— quote van een leerling, namens 87.000 leerlingen van JINC

Onze scholen…

…doen hun uiterste best om leerlingen te begeleiden richting hun toekomst, maar zij kunnen dit niet alleen. Vooral scholen in wijken met een lage sociaaleconomische ontwikkeling hebben te maken met complexe uitdagingen: taalachterstanden, armoedeproblematiek, beperkte thuisbetrokkenheid en een gebrek aan voorbeelden in de directe leefomgeving van jongeren.

Ook wordt van scholen verwacht dat zij hun leerlingen niet alleen opleiden, maar ook voorbereiden op werk: denk aan loopbaanoriëntatie, sollicitatievaardigheden opdoen, en motivatie en zelfvertrouwen ontwikkelen. Maar daar is vaak geen tijd voor.

Het gevolg: jongeren verlaten het onderwijs met een diploma, maar zonder voldoende inzicht in wat er van hen verwacht wordt op de werkvloer. Zonder begeleiding in deze cruciale levensfase blijven talenten onbenut, en raken jongeren sneller ontmoedigd of uit het zicht.

“Mijn leerlingen hebben talent en ambitie, maar zonder de juiste verbinding met de wereld van werk blijven kansen onbenut. Om hen goed voor te bereiden op de arbeidsmarkt zijn praktijkervaring en begeleiding cruciaal. Extra ondersteuning vanuit het bedrijfsleven helpt ons om jongeren niet alleen kennis, maar ook de vaardigheden en het zelfvertrouwen te geven die ze nodig hebben voor een succesvolle toekomst.”
— Jeroen Bos, Algemeen directeur Maris College, namens 550 deelnemende scholen

Onze bedrijven…

…zien de kloof tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt met de dag groter worden. Sectoren als zorg, techniek en groene energie hebben een groeiend tekort aan vakmensen. Juist jongeren met een praktische aanleg zouden hier perfect op hun plek kunnen zijn, maar weten deze routes vaak niet te vinden.

Tegelijkertijd merken bedrijven dat jongeren nog onvoldoende zijn voorbereid op de praktijk. Niet omdat zij geen potentie hebben, maar omdat ze de begeleiding missen op hun weg ernaartoe en essentiële soft-skills niet of nauwelijks hebben geleerd terwijl die juist steeds belangrijker worden op de werkvloer.

De maatschappelijke consequenties zijn ernstig: zonder de inzet van jongeren kunnen we de grote uitdagingen – zoals de energietransitie en personeelstekorten in zorg en onderwijs – niet oplossen. Als we hun talent niet benutten, zetten we niet alleen hun toekomst, maar ook die van onze economie en samenleving op het spel.

“De krapte op de arbeidsmarkt vraagt om praktische denkers en doeners, maar te veel jongeren vinden door kansenongelijkheid niet de weg naar de juiste plek. Bij ZZG Zorggroep zien we hoe essentieel netwerk en begeleiding zijn om deze kloof te dichten. Samenwerking tussen scholen en bedrijven is onmisbaar om ervoor te zorgen dat Nederland geen talent verspilt en onze economie blijft draaien.”
— Angela Jansen, voorzitter Raad van Bestuur ZZG Zorggroep, namens 900 partnerbedrijven van JINC

Van basisvaardigheid naar werkvaardigheid

Bestrijd kansenongelijkheid in het onderwijs nu en versterk de arbeidsmarkt van morgen:
Om de kloof tussen jongeren en de arbeidsmarkt te verkleinen, moeten we werk maken van:

• Structurele verbindingen tussen (vmbo-)leerlingen en professionals, zodat jongeren zich welkom voelen in de wereld van werk
• Vroegtijdige, goed geïnformeerde en kansrijke keuzes in het onderwijs, gebaseerd op toekomstperspectief
• Kleinschalige carrierecoaching op het vmbo, om uitval op het mbo te voorkomen
• Begeleiding op mbo-2 om uitval te voorkomen en te zorgen dat studenten een startkwalificatie behalen op het mbo
• Een actieve rol voor maatschappelijke organisaties zoals JINC binnen het onderwijssysteem

We kunnen het ons als samenleving niet veroorloven om talent te verspillen. De jongeren, scholen en bedrijven van Nederland vragen om uw steun – zodat iedereen mee kan doen, en iedereen ertoe doet.

JINC